Dick Bruna (1927 — 2017)
Met de dood van Dick Bruna is niet alleen de bedenker van Nijntje heengegaan. In Nederland begon de eerste kennismaking met James Bond eind jaren 50 met de pocketboekjes van de Zwarte Beertjes. Het ogenschijnlijk eenvoudige omslagontwerp was onmiskenbaar van Dick Bruna. De illustrator overleed donderdag in zijn slaap op 89-jarige leeftijd.
In 1959 besluit A.W. Bruna en Zonen (Dick Bruna was de tweede zoon van de uitgever) de avonturen van 007 op te nemen in de Zwarte Beertjes-reeks, de succesvolle serie pocketboekjes die in 1955 was begonnen. De James Bond-serie begon in Nederland met Moord onder water, de ietwat manke vertaling van Live and Let Die. Voorganger Casino Royale en de overige delen zouden spoedig volgen.
Dit schreven de kranten over de eerste James Bond-boekjes, de beschrijvingen werden met de maand uitgebreider:
Bij A. W. Bruna en Zonen, Utrecht, verschenen weer enige pockets: de (soms wat geforceerde) detective Moord onder water van lan Fleming.
Nieuwsblad van het Noorden, 13 februari 1960
Ian Fleming, Moord onder water. Uit het Engels vertaald. Ing., 185 blz., ƒ 1,50,-. Een „thriller” van kwaliteit: het adembenemende verhaal over de jacht op een ontvreemde miljoenenschat. Voor wie niet aan veel ruwe lectuur gewend is, af te raden. (Zwarte Beertjes, 222).
Leeuwarder Courant, 1 maart 1960
,,Moord onder water” door Ian Fleming (Zwart Beertje, Bruna, Utrecht, ƒ 1,50) speelt zich af in de sfeer van geheime agenten en het Amerikaanse FBI, maar het had evengoed een ,,gewoon” detective-verhaal kunnen zijn. De strijd gaat tussen een Engelse geheim agent, voor de gelegenheid uitgeleend aan het FBI en een negergangster, die aan grootheidswaanzin lijdt. Deze laatste is in dienst van de Russen, maar dat is geen wezenlijk onderdeel van het verhaal geworden.
Het boekje is keihard en met vaart geschreven. Er komen enige realistisch beschreven scenes in voor, die echter niet onsmakelijk zijn, zoals in veel van dit soort lectuur. Het verhaal kost de lezer weinig denkwerk, maar het zal hem wel van het begin tot het einde geboeid bezig houden. De hier en daar slordige vertaling is van Fem Rutke.Friese Koerier, 8 april 1960
Spionnen aan de goktafel
In Casino Royale van lan Fleming wordt een medewerker van de Britse Geheime Dienst naar het zonnige zuiden van Frankrijk gestuurd om een daar voor Rusland opererende spion onschadelijk te maken. Langs wel zeer ongebruikelijke weg overigens.
Zijn opdracht luidt de tegenstander door gokken naar een bankroet te leiden, waardoor de spion bij zijn Russische opdrachtgevers in een kwaad daglicht zal komen te staan. Onze Engelsman is natuurlijk een fijne kerel, die onmiddellijk onze sympathie bezit, terwijl de voor de Russen werkende lieden afschuwelijke wangedrochten zijn.
Ook ontbreekt de fatale vrouw niet, die onze held om haar mooie, slanke vingers windt. Wij kennen het recept en men wil blijkbaar niet anders.
Daarbij komt nog, dat lan Fleming weet hoe hij er de spanning in moet houden. ledere keer als de lezer denkt, dat hij het ergste nu wel heeft gehad, geeft de schrijver hem een dreun tussen de ribben die hem de adem beneemt.
Maar ook ons incasseringsvermogen heeft grenzen. De martelscène in dit boekje, om uit de Engelsman te persen, waar hij de cheque met de gewonnen miljoenen franken verborgen heeft, gaat alle perken te buiten. Dit is ronduit weerzinwekkend.
Het Vrije Volk, 24 juni 1961
Af te raden voor 'wie niet aan veel ruwe lectuur gewend is', een 'weerzinwekkende' martelscène. Dat klinkt tamelijk lachwekkend. Wie de boekjes nu inziet, zal daar nauwelijks nog aanstoot aan nemen. Niettemin blijven de James Bond-boeken, ook nu nog, onverminderd spannend. Iet Houwer schreef in 1965 in Het Vrije Volk over die eerste Nederlandse vertalingen:(...) Nederland was een van de eerste landen waar Fleming in vertaling verscheen. Bruna gaf 'Moord onder water' in '59 uit, meer om een literair agent een plezier te doen dan omdat men er wat in zag. De Bond-boekjes liepen eerst ook niet bijzonder goed, ze begonnen pas te verkopen toen drie jaar geleden de eerste Bond-film in de bioscopen draaide. In Engeland hebben inmiddels negen boekjes elk het miljoen exemplaren overschreden. In ons land ontloopt de oplage van de verschillende boekjes elkaar weinig. Bruna: De mensen willen de hele serie compleet hebben.
Bruna krijgt veel brieven van Bond-lezers. Toen 'Veel liefs uit Moskou' verscheen, schreven verscheidene mensen dat de laatste bladzij aan hun boek ontbrak. Ze wilden de moord op Bond aan het slot niet accepteren. Er zijn ook mensen die de omslag van een gekochte Bond-Beer verscheurd terugstuurden.
(...)
De James Bond-boeken van Ian Fleming gingen wereldwijd zo'n 100.000 keer over de toonbank, van Nijntje zijn zo'n 85.000 exemplaren verkocht. Neem daarbij de overige werken van Bruna en het zal elkaar niet veel ontlopen.
